به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در ابتدای سال ۹۷، محمدتقی نظرپور را به سمت معاونت اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منصوب کرد و اکنون حدود ۲ سالی است که نظرپور در حوزه مسائل اداری، مالی و مدیریتی در دانشگاهها ایفای مسئولیت میکند.
محمدتقی نظرپور متولد سال ۱۳۴۰ در شهرستان بابلسر است که به عنوان یک جوان مذهبی در پیروزی انقلاب اسلامی با هدایت آیت الله جوادی آملی نقش فعال داشته است و به دفعات در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران هم حضور داشته است.
نظرپور فوق لیسانس معماری از دانشگاه علم و صنعت ایران و دکترای معماری از دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی دارد. وی از سال ۱۳۶۹ در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مشغول به فعالیت شد و از سال ۱۳۷۸ عضو هیات علمی وزارت علوم است که در سال ۱۳۸۵ به دانشگاه شهید بهشتی منتقل شد. معاونت پشتیبانی، مالی و مدیریت منابع دانشگاه شهید بهشتی و ریاست سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در وزارت آموزش و پرورش از جمله مسئولیتهای اجرایی وی بوده است.
اکنون موضوعات مربوط به مسائل اداری، مالی و مدیریتی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاهها را از محمدتقی نظرپور معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جویا شدهایم.
آنچه در گفتوگو با محمدتقی نظرپور معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری میخوانید:
* امسال دانشگاهها باید بیش از ۵۰ درصد افزایش بودجه داشته باشند
*دانشگاههای برتر جهان ۵۴ درصد و دانشگاههای برتر ایران ۴۷ درصد به بودجه دولتی وابستهاند
*تاکید وزارت علوم بر بودجهریزی براساس عملکرد دانشگاهها
* امسال دانشگاهها باید بیش از ۵۰ درصد افزایش بودجه داشته باشند
*هدفگذاری وزارت علوم برای تنوع بخشی به منابع مالی دانشگاهها و پایدار کردن درآمدها
*توصیههای وزارت علوم به دانشگاهها برای درآمدزایی
*بودجه تفصیلی دانشگاهها پایان شهریور هر سال تنظیم میشود
*ممنوعیت چاپ پایاننامهها و رسالههای دانشجویی؛ به جز فقط یک نسخه کاغذی
* امسال دانشگاهها باید بیش از ۵۰ درصد افزایش بودجه داشته باشند
فارس: درباره بودجه سال ۹۹ چه نظری دارید به نظر شما چه میزان افزایش بودجه برای امسال لازم است؟
نظر پور: بودجه سال ۹۹ با توجه به شرایط عمومی کشور تنظیم شده است و همه دستگاههای اجرایی از جمله دانشگاهها متاثر از این شرایط هستند. امیدواریم مشکلات بودجهای فعلی کمتر شود و ان شالله بتوانیم تخصیصهای خوب و مناسبتری را برای دانشگاهها داشته باشیم. رایزنی برای افزایش بودجه و اعتبارات تخصیصی به دانشگاهها ادامه خواهد داشت؛ امسال در مجموع بودجه کلی دانشگاهها حدود ۱۰ درصد افزایش یافته است که با توجه به وضع موجود معتقدیم که باید بیش از ۵۰ درصد افزایش بودجه برای دانشگاهها داشته باشیم که بتوانیم نیازهای روز دانشگاهها را برآورده کنیم.
میزان تخصیص بودجه و اعتبارات در نظر گرفته شده، بین دانشگاههای مختلف کشور متفاوت است و اختصاص بودجه به عوامل متعددی بستگی دارد. یکی از عوامل تاثیر گذار در تعیین سرانه دانشگاهها، میزان جمعیت دانشجویی هر دانشگاه است. برای مثال اگر دانشگاهی ۳۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد و دانشگاه دیگری ۵ هزار نفر جمعیت دانشجویی را تحت پوشش قرار دهد، منطقی است که سرانه این دو دانشگاه با هم یکسان نخواهد بود و اعتبارات متفاوتی را دریافت خواهند کرد.
اگر امسال ۸۱ درصد بودجه مصوب به دانشگاهها پرداخت شود، این مبلغ صرفاً صرف پرداخت حقوق و مزایای کارکنان خواهد شد
با اعتباراتی که در نظر گرفته شده است، پیشبینی میشود که اگر امسال حدود ۸۱ درصد بودجه مصوب سال ۹۹ هم به دانشگاهها پرداخت شود، این مبلغ صرفاً صرف پرداخت حقوق و مزایای کارکنان خواهد شد؛ از این رو از مسئولان سازمان برنامه و بودجه درخواست داریم که امسال به طور جدی در زمینه اعتبارات دانشگاهی و افزایش بودجه دانشگاهها با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مساعدت شود تا بتوانیم نیازهای روز دانشگاهها را برآورده کنیم. همچنان که سال قبل هم دانشگاههای بزرگ ۶۵ درصد، دانشگاههای معین ۶۶ درصد و باقی دانشگاهها ۶۹ درصد از اعتبارات هزینهای خود را برای پرداخت حقوق و مزایای کارکنان صرف کردهاند.
*دانشگاههای برتر جهان ۵۴ درصد و دانشگاههای برتر ایران ۴۷ درصد به بودجه دولتی وابستهاند
فارس: اساسا دانشگاههای کشور همواره با مشکل تخصیص بودجه از سوی دولت مواجه بودهاند؛ آمارهای جهانی درباره وابستگی دانشگاهها به بودجههای دولتی چه میگویند؟
نظرپور: سال گذشته در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وضعیت درآمدهای ۷ دانشگاه پیشرو در جهان را بررسی کردهایم و منابع مالی این دانشگاهها احصاء شده است؛ در این بررسی وضعیت درآمدهای ۷ دانشگاه پیشرو در جهان با وضعیت درآمدهای ۱۳ دانشگاه بزرگ کشور مقایسه شد. بررسی وضعیت درآمدهای ۷ دانشگاه پیشرو در جهان، نشان داد که میزان دریافت کمک دولتی یا درآمد دولتی در این دانشگاهها از ۳۰ درصد تا حداکثر ۷۳ درصد است و به طور متوسط میتوان گفت که میزان دریافت کمک دولتی یا درآمد دولتی در این دانشگاهها ۵۴.۵ درصد بوده است. در عین حال، بررسی وضعیت درآمدهای ۱۳ دانشگاه های بزرگ و برتر کشور نشان داد که به طور متوسط این دانشگاههای برتر کشور ۷۴ درصد از کمک دولتی یا درآمد دولتی استفاده میکنند.
در همه دنیا حوزه آموزش عالی را از کمک دولت بهرهمند میکنند، اما اگر کمک دولتی با مشکلی مواجه شد، باید توانایی اداره امور دانشگاه را داشته باشیم
این اعداد نشان میدهد که نیاز به روشهای بیشتری برای درآمدزایی دانشگاههای کشور هستیم که مقوله پژوهش یکی از این روشها است که باید بیش از پیش مدنظر قرار گیرد. باید به این نکته توجه کنیم که این امر به معنی بینیاز شدن دانشگاهها و آموزش عالی از بودجه دولتی نیست؛ در واقع در همه دنیا این طور است که به دانشگاهها و آموزش عالی کمک میشود و با تخصیص بودجه دولتی به این بخش، حوزه آموزش عالی را از کمک دولت بهرهمند میکنند، اما نباید این طور باشد که اگر کمک دولتی با مشکلی مواجه شد، توانایی اداره امور دانشگاه را نداشته باشیم و اعتقاد داریم که باید بتوانیم در شرایط اضطراری و بحرانی از پس هزینههای ضروری و اولویتدار دانشگاهها برآییم.
*تاکید وزارت علوم بر بودجهریزی براساس عملکرد دانشگاهها
فارس: با توجه به اینکه همواره مشکل تخصیص بودجه در دانشگاهها وجود داشته و دارد، در این باره چه راهحل کوتاهمدت یا بلند مدتی وجود دارد؟
بودجهریزی بر اساس عملکرد در دانشگاهها هم در حال اجرا است اما در تحقق کامل آن، اشکالاتی وجود دارد که امیدواریم دانشگاهها در رفع این اشکالات همت کنند
نظرپور: در حوزه تخصیص بودجه دانشگاهها، اغلب مشکلاتی در تخصیص کامل ارقام بودجه وجود داشته است. با این حال معتقدیم که دانشگاهها این توانایی را دارند که با همین مقدار بودجه، اعتبارات را برای کارهای دارای اولویت بیشتر یا امور ضروری هزینه کنند؛ همچنین در این باره برای کمک بیشتر به دانشگاهها، بر اجرای بودجهریزی بر اساس عملکرد در دانشگاهها، تاکید داریم که هماکنون هم در حال اجرایی شدن است. در این باره اجرای کامل و نهایی نظام حسابداری تعهدی و حسابرسی سالانه و در نتیجه کاهش و حذف نظارتهای دست وپاگیر و غیرکارآمد از اهداف است. البته در تحقق کامل بودجهریزی بر اساس عملکرد در دانشگاهها، اشکالاتی وجود دارد که امیدواریم دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در این باره همت کنند و این اشکالات برطرف شود.
*هدفگذاری وزارت علوم برای تنوع بخشی به منابع مالی دانشگاهها و پایدار کردن درآمدها
فارس: یکی از موضوعاتی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در بحث بودجه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی بر آن تاکید دارد، بحث درآمدزایی و به دست آوردن درآمدهای جدید، تنوع درآمدها و پایدار کردن آنها است که در نهایت با تقویت این ساختارها، رفته رفته وابستگی دانشگاهها به بودجه عمومی و کمک دولتی کمتر شود؛ برای اجرایی شدن این هدف، چه پیشنهاداتی مطرح میشود؟
نظر پور: معتقدم که منابع مالی همیشه کم و بیش وجود داشته است؛ همچنین در عین حال معتقدم اگر به درستی منابع مالی را مدیریت کنیم حتی شاید بتوان گفت که منابع مالی کم نداریم؛ آنچه که مهم است بحث تنوع بخشی به منابع مالی دانشگاهها و پیدا کردن راههایی برای ایجاد این تنوع است. همچنین موضوع با اهمیت دیگر در بحث تنوع بخشی به منابع مالی و درآمدها، بحث پایدار کردن منابع مالی است و اکنون باید در نظام آموزش عالی کشور به سمت تنوع بخشی به منابع مالی و پایدار کردن منابع مالی در دانشگاهها حرکت کنیم.
اگر درآمدهای جدید پایدار نباشد، برای برنامهریزیهای مستمر آینده قابل اتکا نیست. اگر درآمد جدید، پایدار باشد، میتوانیم موفقیت بیشتری را در اعتبارات دانشگاه داشته باشیم
در حوزه تنوع بخشی و پایدار کردن منابع مالی در دانشگاهها بحثهای پیشنهادی متعددی داریم و روشهایی درباره اینکه چگونه دستگاههای اجرایی و دانشگاهها میتوانند در زمینه محقق کردن این دو مهم گام بردارند احصاء و برای مسئولان آنها مطرح شده است. برای مثال در بسیاری از دانشگاهها میتوان از ظرفیت دانشآموختگان استفاده بیشتری برد که در برخی مواقع میبینیم که این ظرفیت مغفول مانده است یا از آن به صورت حداکثری استفاده نمیشود. همچنین از ظرفیت خیرین در دانشگاهها میتوان بیشتر استفاده کرد که معتقدیم هنوز از ظرفیت خیرین به طور کامل و آن طور که باید در بخش دانشگاهها استفاده نکردهایم؛ همچنین از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور هم میتوان در این باره بهره برد که این اقدامات نیاز به برنامهریزیهای جدید دارد.
موضوع با اهمیت دیگر، بحث پایدار کردن منابع مالی و درآمدهای جدید است؛ اینکه درآمدهای جدید به دست آمده پایدار باشد از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ زیرا ممکن است در یک برهه خاص و یک مقطع زمانی، دانشگاه یا موسسه آموزش عالی درآمدهای جدیدی را به دست آورد و بخشی از نیازهای خود را مرتفع کند؛ اما اگر این درآمدها پایدار نباشد، برای برنامهریزیهای مستمر آینده قابل اتکا نخواهد بود. بنابراین به این دلیل است که تاکید میشود که اگر کسب درآمد جدید، در عین برخورداری از تنوع، پایدار باشد، میتوانیم موفقیت بیشتری را در اعتبارات دانشگاه داشته باشیم.
*توصیههای وزارت علوم به دانشگاهها برای درآمدزایی
فارس: برای تحقق برنامه درآمدزایی در دانشگاهها، چه راهکارهای اجرایی پیشنهاد شده است؟
نظرپور: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، روشهای مختلفی را برای درآمدزایی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی پیشنهاد کرده است که این طرحها به مجریان معرفی شدهاند. برای مثال یکی از این روشها، درآمدزایی با استفاده از امکانات و ساختمان دانشگاه و موسسه آموزش عالی مانند واگذاری و اجاره سالن کنفرانس و سالن ورزش است؛ همچنان که در حال حاضر هم برخی از دانشگاهها از این امکان به درستی استفاده میکنند و از این محل به درآمدهای پایداری رسیدهاند.
پژوهش یکی از موارد درآمدزایی دانشگاهها در جهان است و در دانشگاههای پیشرو، پژوهش سهم بیشتری در درآمدهای دانشگاه دارد
روش دیگری که برای این موضوع میشود بر افزایش درآمد دانشگاهها از محل پژوهش تاکید دارد، پژوهش یکی از موارد درآمدزایی دانشگاهها در جهان و در ایران است و در دانشگاههای پیشرو، پژوهش سهم بیشتری در درآمدهای دانشگاه دارد. در این باره بر افزایش قراردادهای پژوهشی بین دانشگاهها و صنایع تاکید شده تا سهم دانشگاه از درآمد این قراردادها افزایش یابد.
در این باره این ویدئو را ببینید:
*بودجه تفصیلی دانشگاهها پایان شهریور هر سال تنظیم میشود
فارس: بودجه دانشگاهها چه زمانی مصوب میشود؟
نظر پور: دانشگاهها و موسسات آموزش عالی هر ساله حداکثر تا پایان تابستان (شهریورماه) باید طرح بودجه خود را به هیات امنای دانشگاهها یا موسسه آموزش عالی ارائه کنند. سپس هیات امناها براساس چارچوب و قواعد موجود، بودجه سالانه دانشگاه را تصویب میکند و اجرایی میشود.
*ممنوعیت چاپ پایاننامهها و رسالههای دانشجویی؛ به جز فقط یک نسخه کاغذی
فارس: در سال پیش برای جلوگیری از اتلاف منابع و صرفهجویی در مصرف کاغذ در نظام آموزش عالی، ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامهها و رسالههای دانشجویی به دانشگاهها ابلاغ شد، اکنون یک سال پس از تصویب و ابلاغ این دستورالعمل، وضعیت اجرای دستورالعمل ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامهها در دانشگاهها چگونه است؟ برخی کاربران فارس من هم خواستهاند که
«ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامه را امسال هم اجرا کنید.»
نظر پور: پس از ابلاغ ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامهها و رسالههای دانشجویی به دانشگاهها، خوشبختانه دانشگاهها در این زمینه خوب عمل کردهاند و توانستهاند نسخه دیجیتال را برای پایاننامهها و رسالههای دانشجویی فعال کنند.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامهها و رسالههای دانشجویی، به دانشگاهها اعلام کرده که نسخه کاغذی پایاننامهها و رسالهها را در حد یک نسخه داشته باشند تا مشکلی از نظر نگهداری و استفاده وجود نداشته باشد؛ تا در نهایت و به تدریج به سمت دیجیتالی شدن همه پایاننامهها و رسالههای دانشجویی حرکت کنند و بتوانند به طور کامل پایاننامهها و رسالهها را به صورت دیجیتالی ارائه کنند.
ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامهها و رسالههای دانشجویی در دانشگاهها با تاکید بر چاپ فقط یک نسخه کاغذی و ارایه دیجیتالی باقی نسخهها اجرایی شد
درباره اینکه گفته شده بود که ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامهها و رسالههای دانشجویی در دانشگاهها از اول سال تحصیلی اجرایی میشود، به این دلیل بود که سال تحصیلی مورد نظر برای اجرای دستورالعمل از اول ترم گذشته بود و دانشجویانی که از ترم قبل در مرحله فارغ التحصیل شدن قرار گرفته بودند، باید این دستورالعمل را رعایت میکردند.
انتظار داریم که دانشگاهها به این سمت حرکت کنند و در این باره به دانشجویان تاکید داشته باشند که پایاننامهها فقط در یک نسخه کاغذی تهیه شود و حتما باقی نسخهها دیجیتالی باشد.
به گزارش فارس، در این مصاحبه به سوژه کاربران فارس در سامانه فارس من با عنوان «ممنوعیت چاپ کاغذی پایاننامه را امسال هم اجرا کنید.» پاسخ داده شد.
انتهای پیام/